• bazylika 03
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5

Historia kościoła

img-historia-00

Świątynia pw. Wniebowzięcia NMP i św. Mikołaja to najstarszy położony w centrum bolesławieckiej starówki kościół, zbudowany z kamienia. Obiekt został wybudowany w najwyższym punkcie Starego Miasta. Między tym kościołem, a miejskimi murami, we wcześniejszym okresie stał drewniany (lub murowany – jak wskazują inne źródła) niewielki kościółek pw. św. Doroty, który ufundowany został w roku 1194. Dzieje tej świątyni stojącej pomiędzy zbudowaną później ku czci Najświętszej Panny i św. Mikołaja oraz murami miejskimi, nie są dobrze udokumentowane. Kościółek ku czci św. Doroty był – jak przypuszczają niektórzy historycy - świątynią z czasów przedlokacyjnych miasta. Ślady tego pierwotnego Bożego przybytku dokumentuje akt z 2 czerwca 1261 roku sygnowany podpisem i pieczęcią księcia Konrada I. Pośród wymienianych w tym piśmie świadków jest wspomniany proboszcz bolesławiecki Wlasteus, następcą którego był Andrzej, notariusz biskupa wrocławskiego Tomasza II, o którym wspomina kolejny akt z 1271 roku. Otrzymał on od biskupa wrocławskiego przywilej praw parafialnych do wsi Otok, której mieszkańcy przynależeć mieli do już wspominanego kościoła parafialnego Najświętszej Panny i św. Mikołaja w Bolesławcu. Zapis ten daje nam prawo do sytuowania początków powstania dzisiejszego kościoła parafialnego przed rokiem 1261. W latach sześćdziesiątych XIII stulecia, za rządów księcia Konrada I, należy odnotować sprowadzenie do Bolesławca konwentu dominikanów. Zbudowali oni klasztor w północno-zachodniej części miasta (obecnie ul. Teatralna), którego część zachowała się do dnia dzisiejszego. Przy ufundowanym klasztorze wybudowali oni niewielki kościół.

Kościół Najświętszej Panny i św. Mikołaja już w roku 1298 zostaje po raz pierwszy przebudowany. Z tego okresu zachowały się najwcześniejsze ślady architektoniczne obiektu. Arcybiskup Galicji i Prymas Hiszpanii Gandislaus oraz inni dostojnicy, w związku z ogromnym rozmachem budowlanym, nadali temu kościołowi przywilej odpustowy. Wszyscy nawiedzający to święte miejsce wierzący mogli zyskać w określone uroczystości kościelne aż 40 razy w ciągu roku łaskę odpustu. Zostało to udokumentowane w specjalnym akcie, którego treść cytują Tadeusz Bugaj i Krystyn Matwijowski redaktorzy książki pt. Bolesławiec (Wrocław-Bolesławiec 2001, s. 48), w słowach: Ecclesia in Boleslavia Wratislaviensis dioecesis, quae in honore gloriose Virginis et s. Nicolai est insignita vocabulis... pro fabrica, luminariis et aliis dicte ecclesie ornamentis... Obie świątynie niewielka pw. św. Doroty i monumentalna pw. Najświętszej Panny i św. Mikołaja istniały obok siebie i były administrowane przez jednego proboszcza do końca XV wieku.

 Z XIV stulecia zachowała się informacja, o fundacji ołtarza św. Jana Chrzciciela (1373), której miał dokonać legnicki mieszczanin Junghans.

Ta pieczołowicie ozdabiana świątynia została zniszczona przez najazdy husyckie w roku 1429, co dokumentuje akt kolejnego nadania odpustu przez biskupa wrocławskiego Konrada w roku 1442.             W dokumencie tym jest wprost wspomniana skala zniszczeń, jakie mimo upływu 13 lat od najazdu, jeszcze były widoczne w kościele i mieście. Należy też wspomnieć, że prócz zniszczenia głównego kościoła miejskiego Najświętszej Panny i św. Mikołaja, husyci zniszczyli także klasztor i kościół dominikanów. Rzeczą zadziwiającą jest, że stojący tuż obok kościoła Najświętszej Panny i św. Mikołaja kościółek pw. św. Doroty nie został wyniku najazdów husyckich zniszczony. Zapewne w nim właśnie koncentrowało się życie religijne podczas odbudowy zniszczeń w kościele mariackim. Z tamtego okresu (rok 1452) zachowały się informacje mówiące o tym, iż w mieście funkcjonowały już wówczas dwie szkoły: parafialna, przy kościele Najświętszej Panny i św. Mikołaja, kierowana przez magistra Benedykta Hegewalda oraz miejska kierowana przez słynnego Jan Opitza. Wychowanek szkoły parafialnej, bolesławianin Mikołaj Cirps zasłynął tym, iż w roku 1436 przepisał Mszał Rzymski przechowywany obecnie w Bibliotece Uniwersyteckiej we Wrocławiu. Z czasów tamtej odbudowy miasta i kościoła Najświętszej Panny i św. Mikołaja pochodzi także fundacja wielkich dzwonów, które zostały poświęcone i uruchomione w 1476 roku. Podczas odbudowy został także przywrócony do pierwotnej świetności klasztor i kościół dominikanów.

 Dzisiejsza struktura architektoniczna kościoła pochodzi z lat 1482-1492, co poświadczają inskrypcje wyryte w kamieniach umieszczonych w ścianach świątyni. Gdy w 1497 roku miasto nawiedziła zaraza, niewielki kościół pw. św. Doroty za zgodą biskupa wrocławskiego został najpierw zamieniony na infirmerię dla chorych, a następnie po opanowaniu choroby mieście oraz ukończeniu rozbudowy kościoła Najświętszej Panny i św. Mikołaja około roku 1500 rozebrany. W roku 1517 do świątyni na wzgórzu miejskim dobudowana została kaplica pw. św. Krzyża, a w 1520 pw. św. Barbary. Wyniku budzącej się dość wcześnie na Śląsku fali reformacyjnej (1545) istniejący do tego czasu bolesławiecki konwent dominikanów nie przetrwał napływu ideologicznych prądów reformacyjnych. Część braci w roku 1545 przeszła na protestantyzm, inni nie wytrzymali szykan ze strony protestanckiej rady miasta i opuścili Bolesławiec. Prowadzący wówczas od trzech wieków działalność duszpasterską w Bolesławcu i okolicach konwent dominikański przestał istnieć. W roku 1553 w murach świątyni wygłosił swoje płomienne kazanie mnich bernardyński Jan Kapistran, ogłoszony później świętym. Mimo powszechnie przyjmowanej reformacji, wspólnota katolicka w mieście wydała znaczące postaci Kościoła Katolickiego. U schyłku XVI wieku biskupem wrocławskim był Marcin Gerstmann syn rajcy miejskiego Wincentego Gerstmanna z Bolesławca. Biskup Gerstmann zasłynął tym, że po ogromnym pożarze miasta w roku 1581 zmobilizował miasta śląskie i łużyckie do pomocy finansowej w odbudowie swego rodzinnego miasta. Znaczna część tej pomocy pochodziła od samego biskupa. W zachodniej części kruchty kościoła mariackiego znajdujemy najpiękniejsze bolesławieckie epitafium poświęcone pamięci poety i filozofa Kaspra Kirchnera, który urodził się w mieście. W roku 1615 został on uhonorowany w Bazylei wieńcem laurowym, co stanowiło największe poetyckie wyróżnienie na świecie. W roku 1618 sprawował funkcję rektora bolesławieckiej szkoły parafialnej, a następnie radcy cesarza. W czasie wojny 30-letniej (1618-1648) zawarty został w Pradze w 1635 roku pokój. W myśl postanowień tego traktatu Śląsk został poddany pod władzę cesarską. Rozpoczęło to szeroką akcję rekatolizacyjną na całym Śląsku i w Bolesławcu. Przemarsze wojsk szwedzkich, saskich i cesarskich nie oszczędzały mieszkańców i miasta, dlatego na zakończenie tej smutnej dekady wojennej w roku 1662 w kościele Najświętszej Panny i św. Mikołaja została ufundowana kaplica z ołtarzem pw. św. Barbary oraz kaplica z ołtarzem pw. św. Katarzyny z roku 1693, której fundatorem był burmistrz Bolesławca wyznania katolickiego Jan Fryderyk Bűttner. U schyłku XVI   i na początku XVII wieku organmistrz Jan Lange zbudował w kościele pierwsze organy, a w roku 1709 zastąpiono je kolejnymi wykonanymi przez mistrza Gotfryda Eberharda. W roku 1710 dobudowano ostatnią boczną kaplicę z ołtarzem pw. św. Aleksego.

 

Świątynia została przebudowana w wieku XVII według barokowych zasad, a także wizji architektonicznej Giulio Simonettiego. W tym czasie została od zewnątrz przyozdobiona zabytkowymi renesansowymi epitafiami, które chciano w ten sposób uratować z likwidowanego cmentarza parafialnego. Przy wejściach do kościoła ustawiono wówczas rzeźby przedstawiające św. Sebastiana i św. Rocha - dłuta Jerzego L. Webera, które znajdowały się pierwotnie przy Dolnej Bramie miejskiej. Do figury św. Rocha już w roku 1738 mieszkańcy przychodzili w procesji błagalnej niosąc ze sobą relikwie drzewa Krzyża św. i prosząc o ratunek. Relikwie zostały przywiezione do Bolesławca ze Stolicy Apostolskiej już w roku 1737, oprawione w specjalny relikwiarz w kształcie krzyża. Kronikarz E. Wernicke napisał notkę świadczącą o kulcie relikwii z tamtego czasu: Relikwia została zamknięta w posrebrzanym krzyżu, a 21 lutego 1738 była po raz pierwszy wystawiona i dana do ucałowania, co powtarza się we wszystkie święta. Relikwie te zachowały się w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Mikołaja do dnia dzisiejszego.

W centrum nawy kościoła znajduje się barokowy ołtarz główny oraz ambona wykonane w latach 1723-25 przez Jerzego Leonarda Webera. Przy tym ołtarzu po raz pierwszy sprawowano Eucharystię w Niedzielę Palmową 1739 roku. Idąc od ołtarza głównego po lewej stronie znajduje się ołtarz pw. Matki Bożej, z roku 1738, a następnie ołtarz pw. Najświętszego Serca Jezusowego z roku 1720. Naprzeciw znajduje się z tego samego okresu ołtarz pw. św. Jana Nepomucena. Jego relikwie przywiezione zostały do Bolesławca w roku 1726. W następnej kolejności nawy głównej zbudowane zostały barokowe ołtarze pw. św. Anny z obrazem świętej patronki (prawa strona patrząc od ołtarza głównego) oraz ołtarz pw. św. Józefa (lewa strona) przypisywane M. Willmannowi. W zakończeniu południowej nawy bocznej znajduje się datowany na 1779 r. ołtarz św. Krzyża, który znajdował się niegdyś w jednym z bolesławieckich kościołów zakonnych. Świątynię tę nawiedził dnia 13 czerwca 1857 roku metropolita wrocławski książę Henryk II Förster       i odprawił w niej Eucharystię.

 Na ścianie kościoła umieszczony został zegar słoneczny z roku 1907 autorstwa mistrza Ryszarda Munzkyego z łacińskim wersem: "Hora fugit, Mors venit, Umbra transit, Lux Manet" – "Czas ucieka, śmierć przybywa, ciemność przemija, światłość zostaje".

Na lata 1926-28 przypadł gruntowny remont obiektu. W czasie II wojny światowej raz             w miesiącu w kościele odprawiana była Msza św. dla polskich robotników przymusowych pracujących dla III Rzeszy.

Zaznaczyć należy, że dnia 01 września 1956 roku w świątyni tej sprawował Eucharystię ks. prof. Karol Wojtyła, późniejszy Kardynał Metropolita Krakowski, wybrany na Papieża Jana Pawła II.

W powojennej historii kościoła i parafii wspomnieć należy, że sąsiednie wspólnoty parafialne takie jak: pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Bolesławcu (1969), pw. Matki Bożej Różańcowej w Bolesławcu (1972), pw. św. Jana Chrzciciela w Kruszynie (1979), pw. Chrystusa Króla w Bolesławcu (1983), pw. śś. Cyryla i Metodego w Bolesławcu (1988), powstały dzięki pomocy macierzystej wspólnoty parafialnej pw. Wniebowzięcia NMP i św. Mikołaja.

Dnia 28 czerwca 2004 roku, na prośbę długoletniego duszpasterza bolesławieckiego ks. prałata Władysława Rączki, dekretem Biskupa Legnickiego Tadeusza Rybaka, kościół pw. Wniebowzięcia NMP i św. Mikołaja został podniesiony do godności Sanktuarium Wniebowziętej Matki Kościoła. Od tego też dnia proboszcz ks. prałat mgr-lic. Władysław Rączka przeszedł na emeryturę, a jego posługę przejął ks. dr Andrzej Jarosiewicz.

Od roku 2004 rozpoczęły się w Bolesławieckim Sanktuarium Maryjnym bardzo intensywne prace remontowe, których głównym zadaniem było przywrócenie pierwotnej świetności najcenniejszemu obiektowi zabytkowemu miasta i całego regionu. Dzięki zaangażowaniu wspólnoty parafialnej, donatorów instytucjonalnych oraz indywidualnych, a także nieugiętym wysiłkom ks. prałata Andrzeja Jarosiewicza, w latach 2004-2012 przeprowadzono następujące ważne zadania konserwatorsko-remontowe:

Rok 2004

Remont kapitalny trzech mieszkań księży wikariuszy
Zamontowanie nowej instalacji nagłośnieniowej i mikrofonowej w kościele

Rok 2005

Remont zagrożonego katastrofą dachu kościoła parafialnego
Remont kapitalny budynku plebani z wymianą stropów

Rok 2006

Konserwacja barokowej ambony z kościoła parafialnego
Remont zagrożonej katastrofą gotyckiej wieży kościoła parafialnego

Rok 2007

Remont zagrożonego katastrofą dachu budynku parafialnego /plebani/
Konserwacja zabytkowego krucyfiksu
Konserwacja barokowego sakramentarium
Konserwacja barokowego ołtarza pw. Najśw. Serca Pana Jezusa
Konserwacja barokowego ołtarza pw. Matki Bożej Niepokalanej

Rok 2008

Kontynuacja konserwacji barokowego wyposażenia wnętrza - obrazy sztalugowe
Kontynuacja konserwacji barokowego wyposażenia wnętrza - ołtarz św. Józefa
Kontynuacja konserwacji barokowego wyposażenia wnętrza - ołtarz św. Anny
Kontynuacja konserwacji barokowego wyposażenia wnętrza - barokowy ołtarz Podwyższenia Krzyża św.
Dodatkowo w tym roku dzięki wsparciu dobrodziejów indywidualnych (Rodzina Państwa M. H. Guzik)
renowacja wszystkich okien witrażowych kościoła parafialnego.

Rok 2009

Kontynuacja konserwacji barokowych elementów wyposażenia - obrazy sztalugowe
Kontynuacja konserwacji barokowych elementów wyposażenia - ołtarz Krzyża św.
Kontynuacja konserwacji barokowych elementów wyposażenia - ołtarz św. Barbary
Kontynuacja konserwacji barokowych elementów wyposażenia - ołtarz św. Katarzyny
Dodatkowo w tym roku dzięki wsparciu dobrodziejów indywidualnych (Rodzina Państwa M. H. Guzik)
Ufundowane zostało nowe, rzeźbione i barokizowane soborowe wyposażenie prezbiterium z ołtarzem i dwoma lektoriami.

Rok 2010

Konserwacja barokowego zespołu Chrzcielnicy
Konserwacja barokowego ołtarza św. Aleksego
Remont kapitalny dwóch sal katechetycznych w budynku Caritas

Rok 2011

Konserwacja wyposażenia wnętrza: manierystyczne stalle, ławy kolatorskie, drzwi wejściowe (północne i południowe)
Konserwacja wyposażenia wnętrza: cykl 14 stacji Drogi Krzyżowej
Remont kapitalny czterech sal katechetycznych w budynku Caritas pod rewitalizację społeczną

Rok 2012

Kontynuacja konserwacji wyposażenia kościoła parafialnego pw. Wniebowzięcia NMP i św. Mikołaja na Bolesławieckiej Starówce 3 barokowe obrazy sztalugowe
Wczesnobarokowa dużych rozmiarów rama rzeźbiona
3 manierystyczne ławy kolatorskie dwurzędowe
1 manierystyczna ława kolatorska jednorzędowa
Dużych rozmiarów barokowa dekoracja stiukowa na emporze organowej
Drzwi główne wejściowe do kościoła od strony Rynku

Wszystkie przeprowadzone prace konserwatorskie i remontowe w obiektach parafialnych możliwe były do wykonania dzięki ogromnemu wsparciu wspólnoty parafialnej – ludzi dojrzałej wiary, którzy w ten sposób odpowiadali na wezwanie proboszcza parafii, ks. prałata Andrzeja Jarosiewicza, który nauczał o współodpowiedzialności za życie Kościoła, za życie rodziny parafialnej. Ten głos był na tyle zrozumiały, że niespełna 50 % wartości przeprowadzonych przy świątyni i obiektach parafialnych zadań remontowych, to wkład własny wspólnoty parafialnej, a pozostałe 50 % to w większości pomoc ze strony Gminy Miejskiej Bolesławiec i para prezydenta Piotra Romana, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Na wniosek pana konserwatora Wojciecha Kapałczyńskiego, reprezentującego w pobliskiej Jeleniej Górze Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków, w roku 2011 ks. prałat Andrzej Jarosiewicz został odznaczony przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Złotą Odznaką „Za opiekę nad zabytkami". Tak intensywne prace nad przywracaniem pierwotnego piękna Bolesławieckiemu Sanktuarium Maryjnemu zostały zauważone przez Biskupa Legnickiego Stefana Cichego, który na początku roku 2012 podjął starania, by czcigodna bolesławiecka świątynia została przez Stolicę Apostolską podniesiona do godności i tytułu Bazyliki Mniejszej. Starania uwieńczone zostały sukcesem, kiedy dnia 02 czerwca 2012 w Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów w Watykanie podpisany został dekret nadający bolesławieckiemu kościołowi pw. Wniebowzięcia NMP i św. Mikołaja godność i tytuł Bazyliki Mniejszej. Dekret podpisał Ks. Kardynał Antonio Canizares Ljovera, prefekt Kongregacji.

Od dnia 02 czerwca 2012 rozpoczęły się intensywne prace nad przygotowaniem uroczystości ogłoszenia dekretu o nadaniu tytułu Bazyliki Mniejszej. W ramach przygotowania wspólnoty do tego historycznego wydarzenia w dniach od 23 do 29 września 2012 ks. dr Piotr Kot, wicerektor Wyższego Seminarium Duchownego Diecezji Legnickiej poprowadził Misje Maryjne, które na sposób duchowy przygotowały wspólnotę do wydarzenia nadania tytułu bazyliki. Ks. Bartłomiej Kot, duszpasterz i kompozytor posługujący w Oleśnicy skomponował na to historyczne wydarzenie Oratorium Wniebowzięcia najświętszej Maryi Panny pt. Matko Najpiękniejszego. Prawykonanie tego muzycznego dzieła zostało zaprezentowane w wigilię dnia ogłoszenia tytułu bazyliki, w sobotę dnia 06 października 2012. Mecenatu nad powstałym z tej okazji dziełem muzycznym podjęło się Bolesławieckie Starostwo Powiatowe. We współpracy z Gminą Miejską Bolesławiec przygotowany został album pt. Bolesławiecka Bazylika Maryjna z artykułem ks. prof. dr hab. Zdzisława Leca z Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu. Książka stanowiła analizę artystycznego dorobku rzeźbiarskiego Jerzego Leonarda Webera, który w latach 1723-25 wyrzeźbił i zbudował barokowy ołtarz główny Bazyliki. Autorem fotografii był bolesławiecki fotografik Grzegorz Matoryn.

Uroczystego aktu ogłoszenia tytułu Bazyliki Mniejszej w Bolesławcu dokonał J. E. Ks. Arcybiskup Józef Kowalczyk, Prymas Polski, podczas Eucharystii o godz. 13:00 w niedzielę dnia 07 października 2012, wespół z koncelebrującymi biskupami sąsiednich diecezji, prezbiterami, licznie zgromadzonym ludem Bożym. Animację muzyczną tego wydarzenia współtworzyli: Chór Marienland z Gerchsheim pod opieką ks. dr Damiana Samulskiego i kierownictwem Arno i Ursula Leicht oraz Chór Pueri Cantores Wratislavienses Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu pod dyrekcją ks. Stanisława Nowaka. Na wstępie uroczystej liturgii ks. prałat dr Arkadiusz Nocoń przeczytał dekret Kongregacji Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów nadający bolesławieckiej świątyni tytuł Bazyliki Mniejszej. W tej podniosłej modlitwie uczestniczył także pracownik Kongregacji pan prof. Roberto Fusco, który wespół z księdzem prałatem przybył do Bolesławca.  Na zakończenie uroczystej Mszy św. Ks. Arcybiskup Prymas Polski dokonał odsłonięcia pamiątkowej tablicy, która na wiele wieków przypominać będzie potomnym o uroczystości ogłoszenia tytułu Bolesławieckiej Bazyliki Maryjnej. AD INSTANTIAM REVERENDISSIMI DOMINI STEPHANI CICHY, EPISCOPI LEGNICIENSIS, PAPA BENEDICTUS XVI, ATTENTIS  PECULIARIBUS  ADIUNCTIS CONGREGATIONIS DE CULTU ET DISCIPLINA SACRAMENTORUM, BENIGNE ANNUIT DIE 02 IUNII 2012 PRO GRATIA IUXTA PRECES, UT HAEC ECCLESIA TITULUM BASILICAE MINORISOBTINERETUR. SOLLEMNIS PROCLAMATIO AC PROMULGATIO HUIUS ECCLESIAE AD DIGNITATEM BASILICAE MINORIS A REVERENDISSIMO DOMINO ARCHIEPISCOPO GNESNENSI ET PRIMATE POLONIAE IOSEPH KOWALCZYK DIE 07 OCTOBRIS 2012 PERFECTA EST. IN AETERNAM REI MEMORIAM PAROECIANI AC PASTORES CIVITATIS BOLESLAWIEC HANC INSCRIPTIONEM POSUĒRE, co się tłumaczy: Na prośbę Biskupa Legnickiego Stefana Cichego, Jego Świątobliwość Papież Benedykt XVI decyzją Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, podniósł ten kościół do godności bazyliki mniejszej dnia 02 czerwca 2012. Uroczystego aktu ogłoszenia tytułu bazyliki mniejszej dokonał J. E. Ks. Arcybiskup Józef Kowalczyk, Metropolita Gnieźnieński, Prymas Polski, dnia 07 października 2012. Na wieczną rzeczy pamiątkę parafianie wraz z pasterzami miasta Bolesławiec.

Pieczec

 
  • logo-mateusz
  • logo-radiowatykanskie
  • logo-rycerzekolumba
  • logo-dzielobiblijne
  • logo-biblia
  • logo-katolik
  • logo-pwt
  • logo-liturgia
  • logo-kai
  • logo-fronda
  • logo-tezeusz
  • logo-deon
  • logo-oaza

Interreg

interreg

Partnerzy:

herbMCC logo23SPAwB

powiatlogo62 kompania

logo legnica

logo-radio.plus-legnica.fm

 

 

Kontakt:

Rzymskokatolicka Parafia
pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Mikołaja

ul. Kościelna 3, 59-700 Bolesławiec

tel. 75 6466350

NIP 612-15-22-373 REGON 040110594

Konto parafialne:
69 1020 2137 0000 9802 0193 6335

 

ORGANISTA BAZYLIKI - Henryk Kut
tel. 604 805 743

Kontakt:

BOLESŁAWIECKA BAZYLIKA MARYJNA - BOLESŁAWIECKIE SANKTUARIUM MARYJNE

ul. Kościelna 3, 59-700 Bolesławiec

Kancelaria Parafialna czynna jest każdego dnia w godzinach od 16:00 do 17:45.

W soboty od godz. 10:00 do 11:00 oraz od 16:00 do 17:45.